Friday, 25 August 2017

Ringtu nun nghet


RINGTU NUN NGHET

Jakoba 1:7-8 :“Chutiang mi, rilru bulbal nei lo, a thil tih zawng zawnga nghet lo mi chuan Lalpa hnenah engmah hmuh inring suh se”.

Matthaia6:24 :“Tuman hotu pahnih rawng an bawl kawp thei lo; pakhat huain pakhat an duh ang; a nih loh leh, pakhat tanin pakhat an hmusit ang. Pathian leh sum rawng in bawl kawp thei lo ve”.

Introduction:
Mihringin nitin a nun kan hman dan hrim hrim hi Nun tia kan sawi chu a ni mai a. Ringtuten Pathian kan rinna kawnga nun kan hman dan, rinawm taka Lal Isua zui leh engngemaw changa phatsan leh thin kan nihna lam hi kan sawi uar tur chu a ni ang.
Kan rin Lal Isua hian amah ringtute nun dan turah duhdan a nei a,  chu chu Bible ah kan hmu a ni.
Ringtu inti theuh theuh si nun hman dan a in ang lo thei hle a.  Thenkhat in an nun pum Krista tan an hlan a,  ramthim ramro ah missionary turin an kal vawng vawng a, thenkhat vethung chuan an nun chu setana tan leh Krista tan an hman pawlh fo thin a ni.
Kan khawvel nun hman mek ah hian thalai ten nun inpawlhsawp, a changa kohhran leh K|P ah te active em em, remchang hmuh chuan khawvel thil lam pawh ti ve leh thei mai kan tam em em a, hengte avang hian min lo thlir rengtu ten kan nun an hmuh hian kohhran leh K|P a tel ve an chakloh phah fo \hin.
Chuvang chuan nun inthlak thleng mai mai lo, nun nghet tak,  Lal Isua rinawm taka zui chungchang zanin ah hian han sawi ka duh a ni.

TUNLAI KHAWVEL A |HALAITE DINHMUN :
Ram \hanglai kan ni a,Kan ramah hmasawnna kawng hrang hrang a lo awm chho a chu hmasawnna chuan \halai nun pawh nasa takin a sawi danglam mek a ni.
Global village tiin tunlai kan khawvel hi an sawi thin a,  internet hmangin  ram hrang te kan in thlun zawm vek a, vawiin a thil thleng hi internet leh Tv hmang te in veng chhunga thil thleng, a thlen ni la la a kan hria ang hian khawvel pang lehlam a thil thleng pawh a thlenni in kan hmu in kan hre ve thei ta a ni. Kan khawvel hi a zim em em tawh a ni.
Bungrua chhuak thar :
Khawvel pang lehlama thil thleng te,  thawmhnaw,  motor,  gagets chhuak thar te pawh an pho chhuah ni in kan lo hmu in kan lo hre ve thei nghal tawh a,bazar-ah lei tur pawh kan nei ve nghal zel a ni.





Ram changkang zawk thalai nun kan hmu a an incheina leh an nunzia thlengin kan lo ching ve zel bawk a. American thalai te nen kan duhzawng te pawh a in ang ta reng mai.  Movie chhuak thar pawh an rualin kan en ve zel a,  thawmhnaw pawh nise a chhuak thar apiang kan lo nei ve zel thei tawh a nih hi.
Nawmchenna :
Sap ho, ringtu hmasa te nun an sawi  \hin a,  ringtu tha tak tak, Pathian tana inserh hrang tlat mi, an velah, an kawtkai mai ah khawvel nawmsakna chi tinreng pawh awm mahsela, chung thila inhnamhnawih duh hauh lo thalai engemaw zat an awm.
Chutihlai chuan nun herh tak taka nung thinte nun zia chu khawvelah pholan a ni zawk si a. Chu chuan thalaite hi min hnehin chung nun herhho nun dan chu thalai changkang zawk te nun dan tur ve reng emaw tiin kan lo la chhawng ve ta thin a ni.
Social media :
Social media hrang hrang hmang in kan in be tawn a, a tha lam aiin a thalo lamin kan beng a verh zawk a, a tha lam aiin a thalo lamin kan hmang nasa em em bawk a ni. Facebook, Whatsapp ah te lah nise zahmawh buru tak tak englai pawha hmuh tur leh chhiar tur a awm reng a. Heng te hi naupangte te pawhin an chhiarin an hmu ve thei reng bawk a ni.
Mahni anpui kawp ching kan tam em em tawh a, zah a hnekin kan chapopui ta emaw tih tur a ni ta. Neih inang inneih thleng a pawmpui ram leh kohhran te pawh an awm tawh hial a ni.
Chutiang ang khawvel mahni duh zawng leh nuam tih zawng apiang ti mai thin, “ka nun ah lo buai duh suh”, kan tih tawhna khawvelah thalai te hi kan awm mek a ni. Ringtu nun pawh nasa takin a nghawng mek bawk a ni.

3.NUN NGHET CHU ENGTIN NGE KAN NEIH ANG ?

Chutiang anga nun za, awm hle hle theilo, thil a tha lam leh pangngai, tluangtlam lam ai a,  maksak leh dangdai, Pathian duh zawng anih leh anih leh nih loh pawh ngaihtuah lohna khawvel a kan awm mek lai hian ringtute ten nun nghet engtin nge kan neih theih ang?

a) Mihring Nun :
Mihring nun hi kawngpui ngil taka kal ang a ni a, kan ding leh vei ah hian kan nun hmanna tur thil tam tak a awm a, chu kannun hmanna tur thil chu mihring te hian kan duh thlanna hmangin kan thlang thin a.



Hetiang hian chu kan nun kawngpui chu Dawr hmun angin han suangtuah ta ila a fiah leh zual theih nan. Kawngpui ngil tak a awm a, chu chu mihring te nun kawng ni ta se, chu kawngpuiah chuan lehlam lehlama dawr awm te chu mihring nun hmanna tur ni ta sela. Lehlam dawr zawng chu ringtuten nun an hmanna tur hmun ni sela a, a lehlam  pang zawng chu ringlo mite hun hmanna tur ni bawk se la.
Lehlam dawr ah chuan Biak In te, K|P inkhawm te, Activity hrang hrang, hla zir, hnatlang, member hla te hnuhhnaihna hmun te, Fellowship-na te, \awng\aina hmun te leh a dang dang te a awm a.
Tichuan, a lehlamah ve thung chuan khawvel thil chi hrang hrang dawr a lo awm ve a, Nawmsip bawlna hmun te, Zu zawrna te, Ruihtheih thil chi hrang hrang zawrhna te, mipat hmeichhiat hmanna hmun te, mi relna hmun te, hnathawh peih lohna te, Dik lo taka sum hmuh theihna hmun te leh thil chi hrang hrang a \halo lam chi hlir te a awm ve bawk a.
Chu Nun kawngpui ah chuan mihringte hi nitin mai hian kan kal tlang \hin a. Ringtu nghet chuan a nun hmanna dawr lama a kal lai chuan a thlang lawkah khawvel thil te chu itawm thei ang ber in lo in tlar tuarh mahsela,a tawp chu thihna a ni tih a hriat reng avangin peng lovin a nun chu a hmang ngar ngar mai \hin a ni.
Chutih lai chuan keini \halai engemaw zat te hi chuan chu kan nun kawngpuia kan kal lai chuan a \ha lam/Isua Krista dawr a kal chu a \ha tih hre siin khawvel dawr lo in tlar tuarh mai chu kan nep phal lova, inkhawmna dawr a\anga kan chhuak te hi a thlang lawka zu dawr ah te, mipat hmeichhiat hmanna dawr ah te chuan kan peng leh mai \hin a ni. Tichuan dawr lehlam Lal Isua dawr lamah chuan harhna te leh thil tih chakawm deuh te a lo awm a, thlanglam dawr a\ang chuan kan insawn leh mai \hin a ni.
KTP member te zingah hian nun nghet lo kan tih engemaw zat kan awm a, tin Active member kan tih zingah te pawh engngemaw zat kan awm mek bawk. Anni ho pawh hi a pawi tawh em em laiin Branch Committee member te meuh pawh nun nghet lo engngemaw zat kan awm hi chu thil dik lo tak mai a ni. Thildang engngemaw leh Branch thil tih inrual a awm chang a Committee member nisiin Branch thil aia thildang a ngaih pawimawh zawk fo mai chuan member te chuan engtinnge Branch/kohhran thil chu an ngaih pawimawh theih ang?
Tin, Committee/Active member Picnic leh huau huau thil nuam ti em em te, engemaw changa zu, Beer inve thei mai, mipat hmeichhiatna hman khawloh kawngah pawh mualpho silova fihlim hauh silo hi engzat tak awm ang maw! Pathian hlat ngam silo, Pathian tana nun hmang peih chuang silo hi kan tam hle in a hriat. Bible chang kan chhiar ang khan,  “Chutiang mi, rilru bulbal nei lo, a thil tih zawng zawnga nghet lo mi chuan Lalpa hnenah engmah hmuh inring suh se”.




Chutiang reng renga nun kan hman \hin avang chuan chuan miten kan nunah eitur an hmu lova, Lal Isua hi zui tlakah an ngaih loh phah fo \hin a lo ni. Khawvel a ni a suala tluk chang chu thil awm thei a ni a, mahse kan pen bo chang pawhin Lal Isua hnen pan leh thuai ila, Hotu pahnih rawng a bawl kawp theih loh tih Bible in a sawi ang khan khawi kawng emaw zawk zawk chu kan zawh a ngai a ni. Zawh kawp theih ani tlat lo a ni.
a) Ramin hma a sawn zel dawn a, sual na a pung zel bawk anga,  kan ramah ngei pawh hian khawvel ram changkang zawk a awm thin nawm chenna hmun, bar,  pub leh thil chi hrang hrang te a lo la awm dawn a ni. Tuna ktp member naupang zawk deuh te phei hi chuan chu hun chu kan hmuh phak a rinawm a ni. Chutih hunah pawh chuan nun nghet kan neih a pawimawh hle dawn a ni. Nawmsip bawlna tur hmun awm mang lo, kan siam chawp ah pawh heti tak hian kan nun a nghet lo a ni a suah sual rawngbawlna tur atana a bik taka design ah ngat phei chuan kan ngaihtuah awm hle in a rin awm.



b) Kristian chhungkua :
Nun nghet neih nana thil pawimawh tak chu kristian chhungkua hi a ni a.  Nu leh pa ten Pathian lam reng reng an ngaihsak lohna chhungkuaah chuan an fate pawh an vanneih viau loh chuan Pathian lam hawi an harsat tlangpui ni te hian a hriat.
Drug addict leh nun khawlo kan tih te hi za a 90 chu chhungkaw kehchhia kan tih te leh nu leh pa in Pathian lam reng reng an ngaihsak ngai lohna atanga lo seilian te an ni. Chuvang chuan nu leh pa hi an pawimawh em em a ni.
Nu leh Pa ringtu nghet lo, kawi kawi thin te chuan an fate pawh ringtu nghet an ni lo tlangpui awm asin.
Nula leh tlangval te pawh in kan inngaihzawn lai atang hian kristian chhungkua kan dinpui theih ngei tur nupui pasal kan neih a pawimawh khawp mai.  KTP a kan rawngbawl pui te ngei hi nei thei ila fuh ber a rinawm. KTP Active member aia khawvel lama tlan te kan duh zawk tlat mai chuan kristian chhungkaw din chu a harsa mai thei a ni.
Tin Kristian chhungkua din thei turin thianghlim taka inngaihzawn lai atang te pawh a awm a pawimawh hle.
Nu leh pa ringtu tha tak, nun nghet tak nei te chu an faten an hai lo reng reng an nu leh pa te nun dan chu nun dan tur ani tih an hria a an zui ve mai a ni. Ringtu Nun nghet nei tur chuan nu leh pa an pawimawh em em a ni.

c) Lal Isua hmangaih :
Mihringte hi Pathian anpuia siam kan ni a, Pathian kan an na kawng khat chu Hmangaihna hi a ni a.
Hmangaihte tan chuan kan neih kan ui lova, an tana tha tur kan duh a, kan hmangaiha te duh anga awm chu kan duh zawng a lo ni a, kan hmangaih a te tan chuan kan nunna hlu tak pawh kan hlan phal thin a ni. Kan hmangaih tak tak te tan chuan kan rinawm thin a, an duh danin nun kan tum thin.




Mi in a kawppui a hmangaih tak zet anih chuan atan a rinawmlo theilo angin Lal Isua hi kan hmangaih takzet anih chuan sual lakah kan phatsan thei ngai lovang. Kan phatsan fo anih chuan Lal Isua hi kan lo la hmangaih tak tak lo a ni mai thei ani. Kan lo phatsan anih pawhin inchhirin,  a hnenah ngaihdam dilin an kir leh ngei ngei tur a ni.
Ringtu ten nun nghet  kan neih theih nan chuan Lal Isua hi kan hmangaih a ngai a ni.
Lal Isua kan hmangaih chuan kan velah sual tih tur tam tak leh nawm hmel tak tak te pawh lo awm thin mahsela kan pengbo ngai lovanga, atan rinawm takin kan nun kan lo hmang tawh zawk ang,  tichuan, miten kan nunah Lal Isua hmel an lo hmu thei dawn a ni.
4. Nun nghet nei tute chuan lawmman an la la dawn :
He khawvel hi kan awm hlenna tur a ni lo tih chu kan hre vek a,  mahse setana thlamuanna hi kan nei emaw ni chu tih tur hian sual kawng hi kan zawh ngar ngar mai a ni. Kan nunna hi engtik ni ah emaw chuan a la tawp ve dawn chutih hunah chuan hotu pahnih rawng a bawl kawp theih loh angin hmun pakhat ah chiah kan kal thei dawn a ni. Kan dam laia a rawng kan bawl thin ngei a hnenah chuan kan kal dawn a ni.
Drug tih chhin hi a pawi em em a ni.  An vanneih viau loh chuan an nghei mai mai tawh lo. A dam chhan ber chu drug kha a ni tawh mai. An zing thawh atanga an mut thleng in an ruih theih dan ngawt kha an thu pui ber a ni tawh si a. Thalai te pawhin nun nghet nei lova kan awm lohna tur hmun kan awm fo chuan drug leh ruih theih thil tih theihna chance kan nei sang s ni mai.
Kan ram in hma a sawn chho zel anga ktp inkhom laiin football te pawh an la khelh a rinawm. Kohhran inkhom pawh an zah zawh loh tawh lek lek laiin ktp inkhawm te phei chu engteh vak ah a ngaih loh hun a thleng har tawh lovang chutih hunah pawh chuan nun nghet tak kan neih ala pawimawh tulh tulh dawn a ni. Revelation 2:10 I tuar turte hi hlau suh:ngai teh, fiaha in awm theih nan diabola chuan in zinga mi thenkhat tan inah a khung dawn che u a ni; tin, ni sawm hrehawm in tuar ang. Thih thlengin rinawmin lo awm rawh, tichuan nunna lallukhum ka pe ang che.

Friday, 17 June 2016

Duhthlanna

1. Duhthlanna :
Duh thlang turin zalena i nei teh meuh mai, amaherawhchu, vawiina duhthlanna i siam hian naktuk zela i neih turte leh i thawh tur te a hril vek dawn a ni. - Zig Zaglar

Kristian ten kan  rin dan ah chuan mihring te hi taksa leh thlarau in a siam a ni a. Taksa chu rei tak dam tur leh awm tura duan a ni lo a, Bible pawh in mihring dam hun chhung chu kum 70 a ni a chakna avangin kum 80 pawh a ni thei a ti chauh a ni. Mahse kan thlarau ve thung erawh chu chatuan a awm tur a ni ve thung a. Kan thih hnua kan thlarau chatuan a a awm na tur chu kan dam lai a kan DUHTHLANNA in a hril dawn a ni. A dam laia Lal Isua thlangtu chu a thih hunah Lal Isua hnenah a awm anga, a dam lai a Lal Isua thlang lo tu chu a thih hunah Hremhmunah a awm dawn a ni. Chuvang chuan kan thih huna Lal Isua hnena kan awm theih nan kan damlai a Duhthlanna dik kan neih a pawimawhna kan sawi dawn a ni.
Kan Bible ah hian duhthlang sual tam tak kan hmu, a hmasa ber te chu Evi leh adama te a ni a. Pathian in ei loh tur a tih kha an mahni duhthlanna ngeiin an ei a. Rul khan Evi kha a rawn thlem a, nimahsela duh thlan tur an nei reng a; Pathian in hei chu in eitur a nilo tih leh Setana an in ei chuan in mit a lo var ang a tih kha an duh zawk zawm thei turin duhthlan theihna an nei a ni. Pathian an an duh avangin duh an thlang fuh ta lo a, vawiin thleng in mihring te chu suala piang chhandam ngai kan lo nih phah ta bawk a ni. Duh thlan fuh loh chu a pawi hel a ni.
Mihring nunah pawh hian duh kan thlan fuh loh avanga kan nih tur ang ni pha ta lo hi he khawvel thil ah pawh hian kan tam viau awm e. Kan thil tih na reng reng ah thahnemngai taka tih hun lai a dawngdah leh inthlahdah taka kan tih thin avangin kan nih tur ang te, kan thlen tur ang te kan thleng pha ta lo fo thin a ni. Khatih hun lai khan hetiang hian lo ti ila chu aw han tih vawng vawng na tur a tu a te pawh hian kan nei theuh awm asin. Chuvang chuan zanin ah hian Duhthlanna pawimawh zia leh thlan tur dik Lal Isua anih zia kan sawi dawn a ni.
Pathian hian engvanga duhthlang thei a min siam nge a nih ang aw!!. Amah thlang lo thei lo te hian min siam sela mi zawng zawng hi vanram ah kal vek mai ila tih ngaihdan te rilru ah a awm fo thin. Mahse thildang zawng aia amah kan thlanna kha Pathian tan pawh hian a hlu anih a rinawm mihring te hi duhthlang thei in min siam a ni.
2. Thlan tur dik thlang lo Lal Davida leh solomona :
Lal Davida khan nupui a neih reng laiin mi nupui kher kha duh lo sela chuan a chhungkua a buaina nasa tak te kha a thleng kher lo vang, a lalram pawh a tluchhe kher lo mai thei bawk a ni. Ama fapa ngei in an Lalna a chuh pui a, pafa an indo a, a fa hlau in a tlanchiat te a ngai a nih kha. Chumai ala ni lo mi nupui a chhuhsak Bethsebi laka a Fa Lal Solomona, Lal ropui tak kha a Israel lal ram tluk chhiatna bul zuk ni tlat bawk a. Lal Solomona kha Pathian in mal a sawm a a ropui zia te, a fin zia te kan hria a kan sawi thin mahse, a hun tawp lamah chuan a Pa Davida ang bawk in a duhthlanna a hmang sual a nupui  ringlo mi, Pathian pawhin heng mite nen hi chuan in inneih pawlh tur a nilo a tih te kha nupuiah a nei a. Chung a nupui ringlo mite chuan Pathian an phatsan tir a, Pathian ropui zia hretu khan milem Pathian bia in a hun tawp a hmang a ni. Solomona thih hnuah Israel lal ram chu a lo tlu chhe zui a, Israel Lal ram leh Juda lal ramah a lo in then phah ta bawk a ni. Tam tak sawi tur Bible ah hian an awm a, Samsona te, tin Juda Iskariota te pawh hi duh thlang fuh lo ve tak tak te a ni ang.
3. Thlan tur dik thlang Mosia :
“Rinnain Mosia chuan a lo puitlin hnu khan Pharoa fanua fapaa vuah a duh lo va; rei lo te atan sual nawmna hlimpui ai chuan Pathian mite nena tihduhdah tuar a thlang ta zawk a; Hebrai 11:24-25, tih kan hmu a ni. Tihian ka ngaihtuah a, Mosia hi Tirhkoh Paula te anga tak Belruat chu a nilo deuh em aw ka ti thin. Bible chang tarlan ang hian Lal fapa anga awm thei khan Pathian mite nih kha aman a thlang tlat a ni. Chuvang chuan Mosia ang em em a Pathian nena inhnaih leng dun nasa leh a mite awm dawn tura Instruction in pe tam hi Bible ah hian an awmlo mai thei a ni. A thil dil tihhlawhtlin anih theih nan Nunna bu a ka hming ziak kha thai chhe mai rawh te an inti ania. Chutiang chuan miin ama duhthlanna ngeia Pathian a thlan chuan Pathian nen an in hnaiha a malsawmna nasa takin a vur thin a ni. Duhthlanna hman dik chu a pawimawh hle mai.

4. Nu leh Pa te kan fa ten thlan tur dik an thlan theih nan an ngaihhlut zawng Value system dik kan neih tir tur a ni.
Naupang chu a kalna awm kawngah chuan zirtir ula a upat hun pawhin a thlah lovang, Thufingte 22:6
Nu leh Pa ten kan faten Duhthlanna dik an siam theih nan an naupan lai atanga kan enkawl uluk a pawimawh a, an ngaihhlut zawng (value system) te pawh Pathian lam leh Pathian rawngbawlna lam hawi anih a pawimawh a ni. Tunlai thalai te hi chuan Pathian rawngbawl tu te, hun puma Pathian tana in pe te ai chuan tunlai mi tak, inti changkang fahran mai, hlimhlawp ngaina tak, zu leh Drug te pawh ti thei, sex ah pawh zei fe mai te kan ngai sang zawk em ni chu aw tih tur a ni. Pathian thu zirtir te pawh hi kan nei thlem tulh tulh a, hun puma rawngbawla chhuak Missionary te pawh dil tu kan awm mang ta lo chu a nih hi. Heng te hi engvang nge ni ang? He khawvel thil a mi hlawhtlin te hi kan ngaihsan rawn tak viau vang ani thei a ngem? hun puma rawngbawltu te an haw changa biak pawh an hlawh mang loh lai a, officer thenkhat te kan lo chibai luai luai a te hian kan fate thinlungah rawngbawltu, Pathian tana thawktu nih ai chuan khawvel lama milian nih tumin kan theih tawp kan chhuah ta zawk em ni ang.
Kan khawvel danglam zel leh khawthlang lam mite hmasawn ruala kal ve zel kan tumna in a ken tel ni bawk mahse Nu leh pa ten ngaihsan tur dik an naupan lai atanga kan zirtir tlat chuan an puitlin hunah pawh khawvel thil lama kal ai chuan Pathian lam kawng a kal an thlan ngei a rinawm a ni. Nu leh Pa te hian kan rilru chhungril tak tak hi han in en ta ila - kan fate hian Pathian rawngbawl sela sum leh pai pawh la lut tam lo deuh mai sela, Pathian rawngbawl hi a hlu in chatuan nunna ani alawm le kan ti ang nge, Sum leh pai hi a pawimawh a lawm, an naupanlai kan retheih pui na zawng zawng te hi min rawn chhawk ve rawh se, zu leh sa te chu han ti zeuh zeuh mah se a bawih ah an tang anih em loh chuan tunlai dan alawm kan ti zawk mai dawn em ni? Nu leh pa te kan faten khawi lam kawng nge zawh sela kan duh?  
Tunlai ah thalai ten Kohhran leh KTP te rawngbawlna leh Activity hrang hrang te an hlut lo sawt hle mai a, inkhawmah kan tla hniam nasa hle mai bawk a ni. Enge a chhan ni ta ang? Nu leh pa ten kan tu leh fate Pathian Kohhran leh a hnuai pawl hrang hrang te ngaihsan nachang kan zirtir loh chuan kan Kohhran din hmun hi rei lo teah Sap rama Biak an khar kan sawi ang hi kan la ni chho ve mai dawn a ni. Khawvel hmasawnna in min nang chho ve zel a, kan ramah ngei pawh India rama Football in elna sang te an rawn khel tawh a ni. AFC ten an khel dawn pawh khan kan ramah chuan Sunday a khel tir lo hram turin thuneitute an ngen a nih kha. Eng chen nge Pathianni hi a ram pumpui hian kan serh reng theih ang tih a sawi lawk a harsa ta khawp mai. Engtik niah emaw chuan Pathianni ah inkhel hmunnawm tak tak en tur mi ram te angin a lo la awm ve anga chutih hunah chuan kan fate ngaihsan tur dik leh ngaihpawimawh tur dik kan zirtir loh chuan Kohhran inkhawm ai chuan inkhel en in emaw an mahni hlimhlawpna tur thil ah an la kal daih mai dawn a ni.
Kan fate hriat ah rawngbawltute sawisela an tlin lohna sawi fo te hian kan fate thinlungah Kohhran a rawngbawltute ngaihsan lohna an mahni ang nih chak lohna a tuh thei. Mi tumah hi fel famkim kan awm lo, mi fel tak kan tih pawh hian tlin lohna lai a nei ve tho tih kan hriat a tha awm e. KTP rawngbawlnaah te hian kan tu leh fate hi tel turin i ti ang, zaipawl ah te hian tel turin i fuih ang u. Zirlai tan an zirlai tibuai si lo a an tel ve zel hian an tan a tha a ni, KTP rawngbawlna ah te an zirlai chhuan lama kan tel tir loh fo mai chuan nakinah Pathian hnaih thut hi an tan a harsat hun a awm mai thei ania. Duthlanna tur hun a awm hunah an tel ve ngai lohna na na na chu an thlan loh hun a la thleng mai ang tih a hlauhawm a ni.
Kan fate hi kan ro hlu ber vanram thlenga kan chhawm theih tur thil awm chhun a ni tih hria in Lal Isua an thlan ngei theih nana zirtir hi nu leh pa ten kan bat a ni tih i hre thar leh ang u.
5. I thu chuan thiam a chantir ang chia, i thu vek chuan thiam loh a chantir bawk dawn che asin Matthaia 12:37 :
Augustine a chuan, “Duhthlanna zalen hi zalenna dik tak a ni a. Sual leh tha titurin min nawr lui lo”, tiin a lo sawi a ni.
Mihring te Pathian anpuia siam anih na hi Duhthlan theihna kan neih hi a ni thei mai a ngem aw hi ka ti thin a. Pathian hian Duhthlanna hi a dah pawimawh hle mai a, Eden huan ah pawh khan mihring ten an mahni duhthu ngeia amah Pathian nen a inpawl kha a duh ber niin a hriat. Tih luihna nen a duh chuan min control thei ngei mai mahse a hlu dawn lo a ni. Mihring ten Pathian keimahni duhthlanna ngeia thildang aia kan thlanna hi Pathian tan pawh a hlu a ni. Mihring tan pawh hian a hlu a ni tih kan hriat theihna chu nupui pasal kan inneih theih na chhan te, nula leh tlangval te kan in ngaihzawn na chhan te hi tudang thlang lova an mahni kan thlan avangin an ni pawhin min lo thlan ve vang  hi a ni.
Chuvang chuan Pathian in Duhthlanna a dah pawimawh em em si chuan mihring te hian kan duhthlanna kan hman dik a pawimawh ta em em a ni. A tir lama kan sawi tak ang khan kan thih huna kan thlarau kal na tur chu kan damlai a kan duhthlanna a zir anih vangin  duhthlanna dik kan hman a pawimawh em em a ni.
Duhthlanna thiang Pathian in min pek hian kan chatuan hmun tur chu keimahni ngeiin kan thlang dawn tih hria ila. Kan nu leh pa te, kan u leh nau te mawh pawh theih a ni dawn lo, keimahni duhthlanna ngei ani dawn a ni. Nitin kan nun kawng ah hian Lal Isua leh Setana hi thlan tur hian an awm reng a. Lal Isua kan thlan zel hian nitinin hnehna kan lo chang zel a lo ni a, thil ho te anga kan ngaihah pawh Lal Isua duh zawng a ni angem? tih kan ngaihtuah fo a pawimawh hle a ni.
Chutichuan kan nitin nun leh kan thil tih ah thildang zawng aia Lal Isua kan thlan zel chuan kan thih hunah a hnenah min la hruai ve dawn a ni.

Wednesday, 26 August 2015

Ka Lawm zel ang – Dantes

“Theipui thing par vul dawn lovin, grep hrui rah dawn hek suh seng, Olive thing pawh rah lovin, Lovin eitur chhuah dawn lo seng, Huang ata ran rual tibovin, Ran inah ran awm lo mah seng. Ka lawm zel, Lalpa ah chuan, ka chhandamna Pathianah chuan ka lawm cheu dawn” tiin Habakuka chuan a lo sawi a ni. Hetiang thu sawi tur hi chuan a rinnaah a chiang a ngai hle awm e. Ring ve satliah tan chuan thil thei a ni lovang. A thu sawi dan ah hian a neih zawng zawng pawh chan vek mah sela, Pathian lakah a vui dawn lo, Joba ang in Lalpan a pe a, Lalpan a la leh ta a ni, a ti thei a ni.
Keini ringtu inti te hian Lalpa lakah hian kan vui nasa kan inti em? Malsawmna tam takin min vura \henkhat an la ve dek dek a Pathian kan dem ti tih mai \hin. Kan la chan hnem zia hi ngaihtuah \hin a va ngai tak em. Mite chuan an neih zawng zawng an chan pawhin Pathianah an lawm a, ka la lawm cheu dawn a ni, an ti heu mai a ni. Hetiang nun hi neih thei \heuh ila a duhawm ngawt ang. Pathian hi min siamtu a ni a, ama ta kan ni a, kan chungah hian a duh angin ro a rel thei a ni tih kan pawm a ngai. Pawm lo mah ila chu chu kan nihna tak a ni si. Chuvang chuan Pathian rorelnaah hian lawm kan tum a ngai. Aman kan \hatna turin engkim min thawhsak \hin tih a nih kha. Tunah kan tana \hatna tur awmin lang lo mahsela nakinah chuan kan lawmna a lo chang leh si \hin.

Kha le ka rawn chip e – Lalmuanpuia Khiangte

Thalai Puitu Editor-in, “Chhuah tur a awm lutuk lo, Krismas hla rawn chip rawh” a ti a. Chuti na na na chu tiin ka’n chip ang dawn ang e. Thu ziah lamah erawh Kohhran mite kan \an a \ul khawp mai! Kumin |halai Puitu chhuakah hian kan Kohhran member thu ziah aiin, kan hmel hriat pawh ni lo thu ziah, sermon leh article sei tak tak hmuh tur a awm fo, keimahni chanchinbu a ni tih i hre thar leh teh ang u.
Kan hla chip tur kan chip tak tak hmain zo\awng chungchang hi tlem han sawi hmasa ila: Zo\awng nihna leh dinhmun hre tur chuan thil pawimawh tak tak hriat tur a awm a. Chung zinga pakhat chu - Zo\awng chu lam rik khat (Monosylabic) a ni a. Chumi awmzia chu, lam rik apiangin awmzia a nei zel tihna a ni; tichuan, lam rik tin awmze nei (Monossylable) neitu kan ni tihna a ni.
Kan \awng ang nei hi hnam dang an awm ka hre lo va, chuvang chuan kan \awng kalhmang danglam bik tak pawh hian kan hla hrang hrangah kawngro a sut phah thei hial! Chumi a nih avang chuan hla phuah thiam leh phuah \hintute tan fimkhur a \ul reng a ni. Tin, Mizo \awng hi sap\awng te nena khaikhina tihdik tum chi a ni hauh lo va. Zo\awng chuan kalhmang danglam bik a neih tlat avangin \awng dang hmanga tihfiah hleih theih loh hun a awm \hin. What Is Your Name pawh Zo\awng chuan, ‘Tu nge I Hming’ tih a ni daih! Heti ang taka danglam bik \awng kan neih avang hian, “Hla phuahtute chuan Poetic license an nei/ Zalenna zau tak an nei” an tih fo-ah pawh hian min la hmin famkim thei meuh lo!
Mizo \awngah chuan alphabet pakhat paw’n awmze hrang hrang a nei thei a. Hla phuahtu’n a thluk a siam fuh loh palh vaih chuan kan sak hunah a phuah ang ni lovin a chhuak daih thei! He hla hi en ila:-
“Ka thlarau tho la, hlim takin i chhandamtu fakin zai rawh” A phuahtu hi chuan chhandamtu fak turin min sawm ngei a; mahse, han sa chiah ila chhandamtu ni lovin, chhandamtu U a nia kan sawm daih ni! A chhan chu, Mizo alphabeta ‘U’ hian awmze hrang hrang a neih vang leh a slur-na hi a fuh loh vang a ni.
Aw le, kha lam kha chu duh tawk ila. Editor min ngen angin Krismas hla pakhat chu i han chip teh ang hmiang. Sawi chak tam tak ka nei - A hla thu kan sawi dik loh \hin te, naupang zawk tana a awmze hriat har tur sawi fiah leh thil tam tak sawi tur a awm. Tun \umah erawh Krismas hla pakhat ka sawisel dawn a ni deuh ber (A fakna lam sawi ka tum lo). Pawi em ka sawi lo’ng chu maw!
Chu hla chu, Kristian hla bu, number 92-na, ‘A lalna ram chu rawn pelin’ tih hi a ni.
Chang 1-naah:
“A lalna ram chu rawn pelin,
 Kan tan Lal Imanuela;
 Chhandamna kan beisei fo kha,
 Tunah hian a lo thleng ta”
Hetah hian, ‘Chhandamtu kan beisei fo kha’ tih ni se a dik zawk ang. ‘Chhandamna’ hi a hmang duh hram a nih rau rau chuan, a tlar tawp berah, ‘Tunah hian a rawn thlen ta’ ti tal se, a thu a mam zawk ngei ang, Lal Isua chanchin a sawi miau avangin. (A nih chhan hi chu sawina leng lovah ngai ila).
Chang 2-naah:
“Chun nunnem a chawitu Mari,
 A pianna bawngin tlawmah;
 A zal nan ranthleng rawn hmangin,
 A riang hringmi dungthulin”
A tlar hmasa ber a\ang hian a bo nghal hu mai! Mari’n tu chun nunnem mah a chawi thu bible-in a sawi lo, Lal Isua zawk a ni a chawi ni! Tin, a tlar tawpah, ‘A riang hring mi dungthulin’ tih a awm a. ‘A riang’ a tih hi Lal Isua a nih chuan a dawt chiahah Comma a awm tur a ni a. A inziak ang ang hi a nih hi chuan mihring riang tak leh Lal Isua rian dan chu a inang reng tihna a ni a, ran chaw pekna thleng tlawm taka rawn thlangtu Lal Isua tlawmna a tinep zo vek a ni!
Chang 3-naah:
“Lawmna thil hlantu an awm em,
 A ngur piang hrai chawi angin;
 Chhingkhual kar hla mi fingte leh
 Beramputen an lo lawm”
A hmasain he chang tira ‘Lawmna’ tih hi hla hriltuten an sawi dik lo fo! “Mi retheite hnena thilpek hlannaah ka kal ve” tiha ‘Hlanna’ angin ‘Lawmna’ hi lam tur a ni. Tlar 2-naa, “A ngur piang hrai chawi angin” tih hi a ulh \auh \auh khawp mai! “A ngur hrai chawi piang angin” tih ni zawk se a fel thlarh ni mai tur!
Tikhan ‘CHIP’ chu duh tawk phawt mai ang, kan sawi seng dawn chuang lo. Aw le, khatia ka han sawisel tak chiam avang khan he hla hi a \ha lo ve ka tihna a ni hauh lo va, ‘Chip’ tura request ka dawn vanga rawn chip mai ka ni e. Heti taka chip dawn chuan hla dangah pawh sawi tur tam tak a awm tho a nia. A chang tawpna, “Thihna thim hnuaia \hute tan, enna ropui a thleng ta” tih te phei hi chu Hallelui-pui \huai \huai tlak a ni zawk! Kei ngei pawh hian tui takin ka la sa leh ang a, ka la \ahpui leh hial dawn asin!
Kan kristian hla bua hlate hi Pathianin a hman tak tak, chaute leh tui hala rumte kai thova tui nung petu an ni, a ropui ngawt mai! Chutih rual chiah erawh chuan, kan hnam \awng (Zo\awng) hi kan rem fuh tawk loh chuan, a awmzia a danglamin a kawh leh a tum a sikhawin literature hi a tikhawbaw zo vek thei ni hian ka hre ve \hin! Pu J.F. Laldailova’n kan kristian hla bua hla \henkhat paih  a lo duh pawh kha ka \awmpui khawp!
A pawimawh ber zawk erawh chu, Pathianin a hman miau chuan a tawk a ni mai, sawi buai theih a awm lo! Ani chu thil tlawm ber pawh hmanga, awm lova ta awma dintu a ni si a! Aw le, Krismas hlaa ka duh ber hmang hian ka’n titawp tawh mai teh ang:-
“Pathian thuruk eng ropui chu,
A puak darh lei thim zingah;
Bethlehem tlang a rawn en a,
A zau zel hnam tin zingah.
Ngai teh, van mi chhiar sen lohte,
An thawm ri chu a va mawi em!
“Chungnung berah ropui rawh se,
Lei chungah rem leng rawh se”

“Ngai teh, Davida bulpui khan, a hneh ta ropui takin!”

Rinna – Dantes

 Bible chuan Rinna chu thiltih tel lo chuan thi niin a sawi a. Kristian te tan chuan rinna hi a pawimawh a, chatuana boral tur kha rinna avanga boral lovin chatuan nunna an neih phah zawk a ni. Thil mak ve tak chu a ni! Khawvel dan a\anga chhut chuan thil tih theih loh pawh a ni lo hial awm asin. Rinna ti a kan sawiin a kawh leh tum ber chu Pathian in mihring te chhandam nan a fapa chu mihring te aia tuar turin Kraws ah kan sualna zawng zawng phur turin a thih tir a. Chutichuan nithum niah thla ata kaihthawhin a awm leh a ni. Lal Isua thihna leh thawhlehna chu Pathian in mihring te min chhandam nana a thiltih a ni tih hria a kan rin a, keimahni aia thi a ni tih kan pawmna hi kan Rinna chu a ni ber a ni.
Amaherawhchu chu Rinna chuan a dawt leh a nei a. Kan Rinna chuan kan nunah awmzia a nei tur a ni a. Lal Isua ka ring ti chung si a kan rin Lal Isuan ti tura min tih te, kan tih leh si loh chuan kan Rinna chu Rinna thi, awmze awm lo a ni ang a, chatuana nunna neihna a ni lovang. Rinna chuan thiltih nei turin min duh a. Chuvang in rinnah kan awm leh awm loh mahni \heuh kan in chhut leh \hin a pawimawh khawp mai. Kan nundan te, kan rilru leh ngaihtuahna ten Pathian a chawimawi em? Mahni \heuh kan inbihchian fo a pawimawh ang.

Chanchintha hril – Dantes

Lal Isuan vana a lawn dawn a a thuchah, chanchin\ha hril tura min tih chu vawiin ni thleng in Kohhran te chuan kan theih ang anga chanchin\ha hril in kan chhunzawm ve zel a. Lal Isua chanchin la hre ngai lo te hnenah te kan hril \hin a, tin, Kohhran miten rinna nghet neia Lal Isua zuitu rinawm an lo nih theih nan Kohhran leh a chhunga miten theih tawp chhuah in kan bei \hin bawk a.
|halai ten kan \halai puiten Pathian an hnaih theih nan kawng hrang hrangin hma kan la a. Member te inkhawm tur te, K|P Activity ah te lo tel ve se kan ti a thinlung takin. An lo tel ve theih nan Sport te, Meet te kan buatsaih \hin a ni. An inah te kal chilhin kan sawm a. Ngawrh taka han sawm takah chuan mihring inzahna avang te in an lo kal ta a, mahse an beisei ang kan lo pe leh si lo ni te hian a hriat. An lo kal a, an ho leh mai a lo kal leh an tum ta \hin lo a ni. Enge a chhan ni ta ang le? An ni te nena kan danglamna te hi an hmu lo a ni mai lovang maw? Keimahniah Pathian hmel hmuh an beisei viau laiin thildang te hi an lo hmu a ni mai lo maw? Va tih huam emaw, lo biak that viau lam pawh ni ber in a lang lo. Pathian thu angin Active Member te hi awm ila sawm sawm an ngai lovang. An thinlungah Thlarau Thianghlimin hna a thawk mai ang a, kawng dik zawhin Pathian hi rintlak a ni, amah hian hlimna tluantling leh dik chu a awm tih an hre mai dawn a ni. Chuvang chuan Pathian rawngbawl ni a kan inhriat lai hian miten engang mi niin nge min hriat tih hi mahni kan inen let fo a pawimawh awm e.

Kross – Dantes

“Kraws thu chu boral mek te tan chuan atna a ni si a; keini chhandam mekte tan erawh chuan Pathian thiltihtheihna a ni zawk e”, tiin Tirhkoh Paula chuan Korinth khua mite hnenah lehkha a lo thawn a ni. He thu hi hriatthiam mai harsa tak a ni a. Enge kraws thu chu? tute nge boral mek te chu? tih te hi zawhna awm thei tak a ni. Hetiang hian han sawifiah dawn ta ila. Kraws thu tih chu Lal Isuan min Chhandam nan kan sual zawng zawng phura kraws a a thihna kha a ni a. Boral mek a te chu, kraws a Lal Isua thih chu ka thihna a ni tih la hre lotute leh pawm thei lo tute leh Chhandamna thu la hre lo hrim hrim te an ni. Isuan Kraws ah kan sual tlan in min chhandam a ni tih pawm tute tan erawh chuan chu Kraws thu chu thil mak tak, Pathian ropui zia inpuanna thu a ni zawk a ni.
Chhandam la nilo te tan chuan Mi in Kraws avanga a tawrhna te hi hriatthiam theih a ni lova. Mahni eizawnna ngei ngei, an nupui fanau te an chawmna an han kalsan tawp te hi chu chhandamna la chang ve lo te tan chuan hriatthiam ngaihna a awmlo, thil atthlak a ni tawp mai a ni. Mahni nuam tihzawng leh chak zawng kalsanin Biak in leh ramthim lam an han pan vang vang mai te hi a mak a ni. Mahse heng te hi Chhandamna chang tute tan chuan thil mak a ni lem lo, he khawvel thil te ai chuan Chhandamna thu hril hi a pawimawh zawk tih an chian em vang a ni. He kan khawvel te hi chu reilo te atan a ni a, thihhnu thlarau erawh chu chatuan chatuan atan a ni si a. Chanchin\ha hril lo ringtu a awm theih loh, an awm anih chuan boral mek a ni ngei ang.